فرصت ثبت جهانی خوشنویسی را مُفت از دست دادیم - وبلاگ عینک مرکوری

به گزارش وبلاگ عینک مرکوری، چرا #خوشنویسی ایران ثبت جهانی نشد؟ برای جبران فرصت از دست رفته چه باید کرد؟ خارجی ها قدر #هنر خوشنویسی ایران را بیشتر می دانند.

یدالله کابلی می گوید: متاسفانه در کشور ما موضوع فرهنگ و هنر همیشه مورد بی مهری واقع شده است و مسوولان رده بالای تصمیم گیر در این حوزه اکثرا در روزمرگی خود غرق هستند؛ این بی توجهی ها و غفلت ها می تواند علتی بر از دست دادن فرصت های مناسب در ثبت جهانی خوشنویسی شده باشد.

هنرمند با سابقه خوشنویس کشورمان حرفهایش را اینگونه ادامه می دهد: اگر ما نتوانستیم که هنر خوشنویسی را ثبت جهانی کنیم و کوتاهی کردیم، این موقعیت تاریخی را مفت از دست داده ایم، در این حال نشانه بارزی از بی کفایتی مدیران و مسئولان ذیربط است. آنها در این امر مهم و تاریخی کوتاهی نموده اند و چنین ارزش های تاریخی و فرهنگی و هنری با بیش از هزار سال پیشینه درخشان تاریخی که نشانه های ملیت ما و هویت ما هست را فراموش می نمایند.

برنامه ملی پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی در ایران که زمان قابل توجهی از ثبت جهانی آن می گذرد و کم و بیش رسانه ها از آن فاصله گرفته اند، همچنان به عنوان رخدادی که سرنوشت هنر خوشنویسی ایران را در محافل بین المللی دگرگون نموده، اهمیت دارد.

به همین خاطر خبرنگار بخش تجسمی ایسنا به گفت و گو با یدالله کابلی، هنرمند خوشنویس و عضو شورای عالی انجمن خوشنویسان پرداخت تا این بار این موضوع از زبان هنرمندی پیگیری گردد که سال ها در حوزه خوشنویسی مشغول تحقیق و پژوهش بوده است.

چرا خوشنویسی ایران ثبت جهانی نشد؟

کابلی در پاسخ به این پرسش که درباره ثبت جهانی برنامه ملی پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی در ایران چه نظری دارد، ابتدا به پیشینه این هنر اشاره نمود و گفت: هنر همیشه به عنوان ژرف ترین گفت وگوی انسان های صاحب دل و فرزانه است و به هرحال هنر خوشنویسی در ایران و همه کشورهای صاحب تمدن واقعا به عنوان یک هنر ملی و ریشه ای صاحب یک تقدس است و به همین علت هم به عنوان هنر قدسی معنا گرفته است.

او به صحبت هایش افزود: اگر بخواهیم ریشه های سیر تحول و تطور هنری خوشنویسی ایران را نگاه کنیم، به ارزش های دیرینه و بنیادی آن خواهیم رسید؛ هم از نگاه من به عنوان کسی که به موازات کار عملی در پی کار تحقیق و پژوهش در امر زیبایی شناختی هنر خوشنویسی نیز بوده ام و در این راستا به مباحث بسیاری به صورت مصاحبه های مستند تصویری یا مطبوعاتی پرداخته ام که موجود است و هم از سوی محققان و پژوهشگران سده های گذشته نیز مقالات و تذکره های بسیاری در این امر به چاپ رسیده هست، همه گواه این هستند که کشور ایران با داشتن سوابق درخشان تاریخی و چهره های شهیر در انواع قلم های نسخ، ثلث، تعلیق، نستعلیق و شکسته مظهر خوشنویسی جهان محسوب می گردد.

کابلی در ادامه اظهار کرد: در بسیاری از جشنواره های بین المللی همراه با نمایشگاه ها، در دپارتمان های دانشگاه های معتبر و یا جشنواره های داخلی و خارجی در اروپا، آسیا و استان های مختلف فرهنگی در آمریکا و کانادا، سخنرانی های بسیار داشته ام و هر بار درباره تاریخچه پر قدر و منزلت هنر خوشنویسی ایرانی صحبت نموده ام، با ایمان و اعتقاد استوار بر این جایگاه که ایران مظهر خوشنویسی جهان است. ضمن اینکه همه پژوهشگرهای بین المللی در چهار گوشه جهان بر این جایگاه اعتقاد دارند و در رساله ها و گزارش های تاریخی شان در ریشه یابی این تحول و رشد و توسعه، آن را بیان داشته اند.

کابلی افزود: یکی از اسناد معتبر این دلایل، کتاب بسیار ارزشمندِ محقق و پژوهشگر نامدار ادب، فرهنگ و هنر معاصر بانو ان ماری شیمل هست که پیرامون سیر زیبایی شناسی و تحول و تطور خوشنویسی ایرانی در حدود 500 صفحه ترجمه و به چاپ رسیده است. این نویسنده با بن مایه های خوشنویسی کشورهای اسلامی و بلاخص ترکیه آشنایی کامل دارد و کتابش می تواند نشان روشنی باشد بر این مدعی ... ؛ حالا اگر امروز ترک ها از مهجور ماندن موقعیت های سیاسی اجتماعی و سستی و کوتاهی مسوولان سوء استفاده نموده اند و با رایزنی های به موقع و حمایت های همه جانبه سیاسی کشورهای تصمیم گیر و نیز بی مهری های دیپلماتیکی که به هر علت بر ما رفته است، رفته اند و خوشنویسی را به نام خود ثبت جهانی نموده اند، زهی درد و تاسف از اینکه توانستند این کار را انجام دهند، اما حقیقتش این نیست. آن ها حتی اگر این جایگاه را ثبت نموده باشند، اما متولیان و مسوولانشان می دانند که این حق مسلم تاریخ و هنرمندان بزرگ ایرانی است که درخشان ترین آثارشان در موزه های ترکیه موجود است و علت دیگر اینکه اساتید بزرگ گذشته و حال ترک ها به این مطلب واقف هستند و در خیلی از گفت وگوها هم شاهد این مطلب هستیم که می دانند ایران نه تنها در خط نستعلیق و شکسته، بلکه در قلم نسخ و ثلث نیز صاحب جایگاهی ویژه است.

عضو شورای عالی انجمن خوشنویسان بعلاوه توضیح داد: ما در تمام طول تاریخ هنرمندان برجسته و بزرگی داشتیم که تأثیرات رشد و تحول و توسعه و ترویج هنر خوشنویسی شان از شرق هند تا غرب مصر بوده است. بنابراین یک چنین قلمرو عظیمی از تلاش و تلاش هنرمندان خوشنویس پیداست که چه جایگاه والا و ارزشمندی در عرصه های بین المللی به خصوص کشورهای اسلامی داشته اند و حتی ما در خطوط منسوب به عربی مثل نسخ و ثلث و محقق و ریحان هم استادان بسیار برجسته ای داشتیم که آثارشان در تذکره های معتبر آمده و بسیار تأثیرگذار بوده اند. بعلاوه شرایط امروزی هنرمندان جوان و پویا و خلاق کشور ما، به قدری ارزشمند است که در جشنواره های بین المللی متعدد و بلاخص اِرسیکای ترکیه که به سرمایه عربستان سعودی برگزار می گردد، در دوره گذشته که دو سال پیش برگزار گردید، تقریبا 25 درصد از جوایز را 12 الی 13 نفر از هنرمندان پویا و برجسته ما برنده شدند و این نشان می دهند که ما با میراث داری این جایگاه تاریخی هنری را حفظ نموده ایم.

کابلی درباره ثبت نشدن هنر خوشنویسی ایران گفت: اگر ما نتوانستیم که هنر خوشنویسی را ثبت کنیم یک باخت بزرگ تاریخی است؛ اینکه نتوانسته ایم از چنین گنجینه های معنوی که نشانه های ملیت ما و هویت ماست، پاسداری کنیم و متاسفانه از دست می دهیم و این جایگاه به نام کشورهای دیگر ثبت می گردد.

برای جبران فرصت از دست رفته چه باید کرد؟

کابلی ضمن اشاره به این نکته که برنامه ایران برای ثبت جهانی هنر خوشنویسی آن طور که باید ارائه نشده است، گفت: به طور قطع به یقین اگر حفظ و حراست این پرونده ای که قرار بوده از آن دفاع گردد را به استادان و پژوهشگران انجمن خوشنویسان ایران می دادند و آنالیز های نهایی را کارشناسان متخصص و مورخین و پژوهشگرانی که در کار هنر و به ویژه هنر خوشنویسی کنکاش عمیق تاریخی و مستدل داشته اند، می سپاردند، منابعی را ارائه می دادند که مورد تأیید مسئولان فرهنگی سازمان جهانی یونسکو قرار می گرفت و از پیشروی نا به حق این اتفاق جلوگیری می شد، این اتفاق نمی افتاد.

این هنرمند خوشنویس در ادامه به این سوال که برای جبران فرصت از دست رفته چه باید کرد، چنین پاسخ داد: به هر حال یکی از راه هایی که در جهان برای معرفی هر پدیده به خصوص هنری وجود دارد، این است که ما بدون حمایت جدی مسوولان و متولیان در فضاهای بین المللی می توانیم کرسی ها و جایگاه های جهانی را برای این هنر فراهم کنیم. خب این اتفاق هم پیش از هر چیزی مستلزم این است که مدیران فرهنگی مملکت ما بتوانند با کشورهای دیگر ارتباطات دیپلماتیک برقرار نمایند که متضمن این رویدادهای بین المللی است تا شاید بتوانیم از جوانان و هنرمندان بسیار هنرمند و خلاقمان با آثاری درجه یک که گاهی اوقات عمر هنر و تلاششان از سن خودشان بالاتر است این فزونی را به نمایش بگذاریم.

خارجی ها قدر هنر خوشنویسی ایران را بیشتر می دانند؟

کابلی در ادامه، نظرش درباره این جمله که خارجی ها قدر هنر خوشنویسی ایران را بهتر می دانند را چنین اعلام کرد: خیلی قابل توجه است که مطلبی به نام تحقیق و پژوهش در امر شرق شناسی وجود دارد و شرق شناسان بزرگ جهان که در ابعاد درخشان فرهنگ و تمدن ایران سیر می نمایند، وقتی به هنر ایران می رسند، روی خوشنویسی ایرانی متمرکز می شوند و این نشان دهنده توجه و ارزش های بنیادینی است که خارجی ها برای هنر خوشنوسی ما اعتبار قائل هستند. امروز آثار هنرمندان بزرگ ما در عرصه های بین المللی را گالری های صاحب نام و دوستداران هنر ایران به بالاترین قیمت ها خریداری می نمایند و در جشنواره ها با جوایز بسیار بالا انتخاب می نمایند و دستاوردهای این عصر زینت بخش دیوارهای بیگانگان می گردد.

او بعلاوه در آخر افزود: جایگاه هنر خوشنویسی ایران در جهان شناخته شده است و با کشمکش های سیاسی نمی گردد این ارزش را از بین برد یا نادیده گرفت. مثل این است که بخواهید با گِل جلوی خورشید را بگیرید. جایگاه خوشنویسی ایران درخشان است و جایگاه هنرمندان برجسته ایرانی خیلی رفیع است و نمی گردد این ارزش ها را نادیده گرفت.