با وقوع زلزله یا هر یک از بلایای طبیعی در سفر چه کنیم؟ - وبلاگ عینک مرکوری

به گزارش وبلاگ عینک مرکوری، ایسنا/ بدنبال آخرین خبرهای منتشر شده، این پرسش مطرح می گردد که با وقوع زلزله یا هر یک از بلایای طبیعی در سفر چه کنیم؟

محمد منظرنژاد، مدرس و فعال جهانگردی و نویسنده کتاب هدایت تور و قوانین و مقررات نخست به قانون فورس ماژور که در قراردادهای مربوط به سفر نیز در یک بند به آن پرداخته شده، اشاره می نماید و می گوید: کنسل شدن سفر به یک مقصد، براساس اعلام شرایط فورس ماژور اتفاق می افتد. زمانیکه شرایط طوری است که ارائه خدمات جهانگردی ممکن نیست و شرایط امداد و مسائل بهداشتی، زندگی مردم و زیرساخت ها به نوعی تحت تاثیر قرار گرفته و حضور جهانگرد در منطقه می تواند باعث بحرانی شدن شرایط گردد، سازمان های مربوطه در مقصد و ارگان های متولی جهانگردی می توانند اعلام شرایط بحرانی نمایند.

او اظهار می نماید: در مواقع ویژه، بر اثر حوادث غیرمترقبه و اعلام شرایط فورس ماژور، تمام تعهدات منتفی و لغو است و شرایط تمام ارائه دهندگان خدمات موظف به برگشت مبالغ هستند. حال درصورتیکه شرایط فورس ماژور و ممانعت از سفر به یک مقصد اعلام گردد و مجریان سفر با دانش از شرایط فورس ماژور به آن مقصد سفر نمایند، مسئول حوادث ناشی از سفر خواهند بود.

در ماده 227 قانون مدنی ایران، فورس ماژور یا قوه قاهره را شرایطی دانست که طی یک اتفاق، متعهد نتواند به قرارداد پایبند باشد و شخصی هم مسئول آن اتفاق نباشد، چه این اتفاق با حوزه فعالیت متعهد ارتباط داشته باشد (مانند آتش سوزی) و چه جز عوامل بیرونی (مانند طوفان، سیل، زلزله و …) تلقی گردد. از مهمترین آثاری که برای فورس ماژور پذیرفته شده تعلیق یا انتها یافتن قرارداد و انحلال آن است.

البته این نکته نیز یادآوری شد اتفاقاتی که معمولا و به تعداد بالا رخ می دهد، فورس ماژور محسوب نمی گردد، مثلا اگر در یک منطقه وقوع زلزله بسیار شایع و معمول است، نمیتوان آن را حکم قوه قهریه بحساب آورد.

فورس ماژور جز شرطهایی است که در قراردادهای مختلف ذکر می گردد و استناد به آن الزامی است. در ماده 23 قرارداد تورهای داخلی نیز شرایط فوق العاده یا فورس ماژور را توضیح داده و مسئولیتی را متوجه کارگزار ندانسته و ملزم کرد که در آن شرایط، کل مبلغ پس از کسر یک درصد از کل مبلع تور به عنوان کارمزد مسترد گردد.

نقطه مبهم این قانون، معین نبودن متولی و مسئول اعلام فورس ماژور یا قوه قاهره برای سفر است.

علاوه بر این، تا به امروز تجربه موفقی در شرایط فورس ماژور که البته به ندرت اعلام شده، به دست نیامده است، مثلا در اسفند سال 98 که ویروس کرونا به کشور سرایت کرد، وزارتخانه های راه و جهانگردی اعلام فورس ماژور کردند و بخش های خدماتی بدون آنکه جبران خسارت شوند، ملزم به استرداد هزینه ها به مسافران شدند که بسیاری از این بخش ها نتوانستند از عهده استرداد هزینه ها برآیند و در پی آن شکایت ها و پرونده های حقوقی زیادی هم شکل گرفت.

همین تجربه، بسیاری از فعالان جهانگردی و حمل ونقل را در مواجهه با زلزله اخیر که فقط از ساعت 15:37 23 آبان تا ساعت 9 صبح 24 آبان ماه 63 زمین لرزه در حوالی شهر فین واقع در استان هرمزگان ثبت شده است، برای کنسل کردن سفرها دچار تردید کرد.

محمد منظرنژاد توصیه می نماید: با توجه به شرایط موجود، باید در ارائه خدمات و گشت ها دقت کرد و از انجام هر گونه رفتار هیجانی و پرخطر خودداری کرد. از آنجا که برنامه بازدیدها در شرایط طبیعی نوشته شده است، بنابراین با تغییرات جوی یا حوادثی مثل زلزله باید اقدام به تغییر و جابجایی و کنسل کردن بعضی از بازدیدها یا کل برنامه کرد.

او بعلاوه تاکید می نماید: در شرایط خاص، بازدید از غارها مطمئنا ممکن نیست و یا باید با مسئولان آن سایت یا محوطه مشورت کرد تا از ایمن بودن بازدیدها آگاه شد. نقش راهنما در سفر بسیار مهم بوده و در چنین شرایطی مدیریت تور باید پیشگیرانه باشد.

این فعال جهانگردی به مجریان و راهنمایان تور پیشنهاد می نماید: از آنجا که رفتار و اعمال جهانگردان غیرقابل پیش بینی است، بنابراین توصیه ها و تذکرات را قبل از هر بازدید اعلام کنید. ایستادن بر لبه صخره ها، ورود به شیارها و دره های عمیق، ورود به غارها در شرایط خاص، باید با هماهنگی و اطلاع از ایمن بودن سفر باشد و ضروری است احتیاط را شرط بازدیدها قرار دهید و در شرایط خاص، بعضی از برنامه ها را تغییر داده یا کنسل نمایند.

او یادآور می گردد که حوادث طبیعی جزو پوشش بیمه مسئولیت مدنی نیست و جهانگردان باید بدانند در شرایط ویژه به توصیه های راهنما و مجری تور و مسئول سایت های جهانگردی و محوطه های تاریخی توجه نمایند. منظرنژاد تاکید می نماید: در زمان وقوع حوادث حتما اخبار و اطلاعیه ها را از سایت های معتبر پیگیری کنید و از حضور در هر مکانی خودداری گردد و به توصیه ها و تذکرها بی توجه نباشید.